Bron:
Artwin Kreekel,
Bron:
Artwin Kreekel,
In Kamp Amersfoort hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog geen 35.000 mensen gevangen gezeten, maar zeker 45.000. Dat blijkt uit nieuw onderzoek.
Kamp Amersfoort was tussen 1941 en 1945 het grootste concentratiekamp van Nederland. Het werd gebruikt als doorvoer- en strafplek voor onder meer Joden, Sovjet-krijgsgevangen en verzetsstrijders. Op basis van schattingen en eerdere onderzoeken werd altijd aangenomen dat de Duitse bezetters zo’n 35.000 van hen in de bossen aan de Loes van Overeemlaan gevangengenomen hebben.
Tot nu, dus. Onderzoek, dat zo’n twintig medewerkers zeker vijf jaar gekost heeft, heeft van 31.000 personen de identiteit opgeleverd. Van nog eens 7000 gevangenen zijn de registratienummers boven water gekomen, maar nog geen namen. En van nóg eens 7000 gevangenen is vastgesteld dat ze als slachtoffer van razzia’s in onder meer Hilversum en Baarn naar Amersfoort zijn gebracht. Het nieuwe totaal komt hiermee uit op 45.000, ruim 10.000 meer dan gedacht.
De zoektocht
naar de namen en aantallen voerde het onderzoeksteam langs
meterslange archieven van andere concentratiekampen, veelal in het
buitenland. ,,Het is een enorme klus geweest”, aldus Floris van
Dijk, woordvoerder en hoofdonderzoeker van Kamp Amersfoort. Het
onderzoek werd door verschillende zaken bemoeilijkt. ,,De
slachtoffers van de razzia’s zijn bijvoorbeeld alleen per groep
geregistreerd, niet per persoon. En de Duitsers hebben na de
bevrijding een groot deel van de administratie verbrand.”
Het grootscheeps speuren naar de namen van
de slachtoffers was een langgekoesterde wens van medewerkers van
Kamp Amersfoort. ,,De laatste jaren kregen we tijdens de diverse
herdenkingen die we hier houden steeds vaker de vraag: weet u of
mijn vader of broer hier gezeten heeft? Als je die mensen het
antwoord kan geven, dan is dat zo ongelofelijk waardevol. Voor hen,
maar ook voor ons als herinneringscentrum: iedere gevonden naam
brengt ons verder bij het in beeld brengen wat hier allemaal gebeurd
is.”
De laatste jaren kregen we tijdens de diverse herdenkingen die we hier houden steeds vaker de vraag: weet u of mijn vader of broer hier gezeten heeft? Als je die mensen antwoord kan geven op hun vragen, dan is dat zo ongelofelijk waardevol
Floris van Dijk, Kamp Amersfoort
Kamp
Amersfoort gold in de oorlog namelijk niet alleen als het
grootste (en eerste en langs operationele) strafkamp, maar ook
als een van de meest gruwelijke. Gevangenen werden geschopt,
geslagen en gefusilleerd. Voedsel was schaars. De kampleiding
was uitermate wreed,
waarbij het gedrag van plaatsvervangend kampcommandant Joseph
Kotalla de kroon spande. In de jaren dat het kamp in gebruik
was, werden uiteindelijk 20.000 gevangenen vanuit Amersfoort
naar nazivernietigingskampen gebracht. Ruim de helft daarvan
keerde nooit terug.
Het onderzoek heeft volgens Van Dijk
ook hierover veel informatie opgeleverd. ,,Wie er wanneer ziek
werd bijvoorbeeld, en waar personen aan overleden zijn. Dat is
waardevolle informatie voor nabestaanden.” Zij kunnen al enkele
jaren via de website van het herinneringscentrum achterhalen
welke informatie er over hun familieleden beschikbaar is. ,,Wat
we nu hebben ontdekt, wordt allemaal toegevoegd aan die
database.”
Voor de ontdekkingen komt ook ruimte in het nieuwe herinneringscentrum, waar op dit moment druk aan gebouwd wordt. ,,Het nieuwe centrum biedt 900 vierkante meter ruimte voor wisselexposities. Enkele ontdekkingen lenen zich prima voor zo’n podium.” De uitbreiding van het Kamp, waar 5,5 miljoen euro voor opzij is gezet, moet dit voorjaar gereed zijn en daarmee ook klaar zijn voor de grote herdenkingen van 75 jaar bevrijding.
Met het nieuwe totaalaantal is de zoektocht van het onderzoeksteam allerminst ten einde. ,,Er zijn nog genoeg gevangenen van wie we nog maar weinig weten”, aldus Van Dijk. ,,We gaan dus verder met het doorzoeken van de Europese archieven.” Het zou maar zo kunnen dat uit dat onderzoek blijkt dat Kamp Amersfoort nóg meer slachtoffers gemaakt heeft. ,,Dat sluit ik zeker niet uit; wat dat betreft is er nog veel werk te verzetten.”
